تحول فردی همواره بهعنوان یکی از بزرگترین آرزوهای انسانی مطرح بوده است. بسیاری بر این باورند که تغییر و تحول باید از درون آغاز شود، اما واقعیت این است که تحول واقعی، نه در درون، بلکه در مواجهه با دنیای بیرون رخ میدهد. در این مسیر، یکی از موانع اصلی که میتواند انسان را از دستیابی به موفقیت بازدارد، پیشفرضهای ذهنی است. پیشفرضها بهویژه زمانی که به شکل پیشفرضهای فراگیر در میآیند، به یکی از خطرناکترین موانع تبدیل میشوند. پیشفرض فراگیر، همان باورهای ریشهداری است که بهطور ناخودآگاه بر تمامی تصمیمها و دیدگاههای ما سایه میافکند و اجازه نمیدهد تا جهان را همانگونه که هست ببینیم. برای آنکه بتوان به تحول واقعی دست یافت، لازم است که ذهن از این پیشفرضهای محدودکننده آزاد شود و فرد با ذهنی باز و آماده به استقبال تجربیات جدید برود.
مفاهیم تئوری تحول
در تئوری تحول با 3 مفهوم روبرو هستیم:
- در زمین بازی بودن یا در جایگاه تماشاچی بودن (همیشه و در هر لحظه در یکی از این دو حالت هستیم)
- مواجهه، که باید امری اصیل، آگاهانه و فعال باشد
- خود بودن
پشت هر رفتاری پیش فرضی وجود دارد، ضرب المثل ها و … به ما پیش فرض هایی داده اند. پیش فرض ها ملال و کسالت در زندگی ما ایجاد میکنند.
هستی اصلی تحول در مواجهه شدن است و پیش فرض ها ما را کور میکنند و اگر کنارشون بگذاریم دیدمان باز میشود. اگر پیش فرض ها کنارگذاشته شود رابطه با آدم ها از جنس تحول خواهد شد و دیدهای ما باز تر خواهد شد. پیش فرض های ما انقدر بدیهی هستند که ما آنها را نمیبینیم. شناخت پیش فرض مهم نیست مهم مواجهه با آنهاست.
پیش فرض فراگیر چیست؟
مهمترین پیش فرضی که ما در زندگی داریم پیش فرض فراگیر است. یعنی در واقع مادر همه پیش فرضهای ماست و به صورت چتری زندگی ما را تحت تاثیر قرار داده است.
هسته اصلی پیش فرض های فراگیر چیست؟
هسته اصلی پیش فرض های فراگیر هویت است. هویتی است که ما برای خود ساخته ایم، مثلا میخواهم من را به عنوان یک پدر نمونه ببینند، یا من را به عنوان یک فرد مهربان بشناسند. ما دائما در حال انباشتن هویت هستیم . ما تاوان هویت اکتسابی خود را می دهیم.
دقت کنید که تجربیاتی که از طریق پیش فرض ها کسب کرده اید را کنار نگذارید اما خود پیش فرض ها را کنار بگذارید. هرچقدر پیش فرض های فراگیر من بیشتر باشد پتانسیل های وجودی من بیشتر پوشیده میشود . یادت باشد شما زمانی به قدرت اثرگذاری روی خودتان و دیگران می رسید که رها شوید از هویتی که گدایی میکنید. ما چیزی فراتر از هویت داریم و آن هم توانمندی است.
ویژگی های پیش فرض فراگیر
- این پیش فرض همساز و همسان و همرنگ با جامعه است.
- پیش فرض فراگیر را نگیم که کشف کردم. بگویم تا حالا این را پیدا کردم.
- پیش فرض فراگیر تفسیری است . یعنی تفسیر من از خودم است.
- بیشتر تنش ها و تضادها ناشی از پیش فرض فراگیر است.
- هسته اصلی پیش فرض فراگیر هویت است و استراتژی ما هم گدایی هویت است.
- برای شکستن و وارفتگی این پیش فرض ها تمرین و مواجهه مستمر لازم است.
- این پیش فرض ها در شرایط تهدید آمیز در ده ساله اول زندگی شکل گرفته اند.
- ما برای زندگی کردن به پیش فرض فراگیر نیاز نداریم. به یک معنای فراگیر برای زندگی نیاز داریم. به دسترسی به اشتیاق و توانمندی های خود داریم.
- پیش فرض فراگیر همانند سرچشمه است که سایر پیش فرض ها از آن سرچشمه می گیرند.
- زمانهایی که از مواجهه اجتناب می کنیم و شکلی که اجتناب می کنیم نتیجه فعال شدن پیش فرض های فراگیر ما است.
- پیش فرض های فراگیر توانمندیهای ما را بر ما می پوشاند.
- با شکستن و وارفتگی پیش فرض ها به پتانسیل ها و ارزش ها و استانداردهای خود دست می یابیم
- نوع ترید و استراتژی شما به پیش فرض فراگیر شما وابسته است.
- میزان کور شدن ما به نسبت به قلمرو امکان ما و فرصت های محیطی به این پیش فرض ها ارتباط دارد.
- بر اساس یک پایان نامه فوق لیسانس مشخص شد که بالای ۷۰ درصد از تصمیمات و استراتژی شرکتها به این پیش فرضها وابسته است.
- قطعیت و پیش بینی های ما وابسته به پیش فرض های فراگیر است.
- نوع تعامل من با دیگران و مواجهه شدن با دیگران به این پیش فرض ها ارتباط دارد.
- بزرگی و کوچکی جهان ما به میزان باز بودن پیش فرض های فراگیر ما دارد.
- دوستان و دشمنان ما از این طریق شناسایی و مرزبندی می شوند.
- پیش فرض فراگیر یک سیستم دفاعی- مراقبتی است.
تئوری تحول بیان میکند هیچ پیش فرضی نداشته باش تا بتوانی از تمام پتانسیل های خودت استفاده کنی، حتی باورهای مثبت نیز میتوانند از شکوفایی کامل شما جلوگیری کنند. طبق آمار بدست آمده مشکل عمده شرکت ها پیش فرض هاست، پیش فرض ها نمیگذارند فرصت ها را ببینید. بیزنس من های موفق هیچگونه پیش فرضی در ذهن ندارند.
البته که نکته مهم و قابل توجه این است که خطرناکترین نوع پیش فرض، پیش فرضی است که ما درباره خودمان داریم. چرا که این پیش فرض ها شیوه زندگی ما را متحول میکنند و ما را به یک انسان مکانیکی تبدیل میکنند.
سخن پایانی
تحول فردی یک فرایند بیرونی است که از مواجهه با جهان واقعی و چالشهای جدید حاصل میشود. اما بزرگترین مانع در این مسیر، پیشفرضهای فراگیر ذهنی هستند که خطرناکترین نوع پیشفرض به شمار میآیند. این باورهای ریشهای، مانند دیواری نامرئی عمل میکنند و فرد را از دیدن فرصتهای تازه و رشد بازمیدارند. تحول زمانی امکانپذیر است که فرد جرئت کند از این پیشفرضها فراتر برود و بدون قضاوت، تجربههای جدید را بپذیرد. تنها با شکستن زنجیر این پیشفرضها میتوان به موفقیت واقعی دست یافت و راهی به سوی رشد و شکوفایی گشود. پس، برای دستیابی به تحول و موفقیت، ضروری است که ذهن خود را از قید هرگونه پیشفرض آزاد کنیم و با شجاعت به استقبال ناشناختهها برویم.